Iedereen is in beginsel zelf verantwoordelijk voor zijn of haar gezondheid. Wij monitoren de gezondheid van de Utrechters en dragen bij aan het bewaken, beschermen en bevorderen van hun gezondheid.

Samen met partners en inwoners bouwen we aan een gezonde toekomst, dat doen we vanuit Volksgezondheid langs drie hoofdlijnen met elk een wenkend perspectief, een maatschappelijke waarde.

Gezonde Stad

Utrecht, een stad waar mensen in goede gezondheid wonen, werken en leven – waar iedereen de moeite waard is en een kans krijgt om mee te doen.

Op stedelijk niveau versterken we de gezondheidsexpertise. Dit doen we door het verder ontwikkelen van de Volksgezondheidsmonitor tot een actueel en toegankelijk kennis- en monitoringsinstrument. In 2016 maken we meer inzichten en datasets toegankelijk over gezondheid en factoren die gezondheid beïnvloeden in Utrecht en gaan we de VMU-website actief gebruiken als instrument om kennis te delen en verder de dialoog op te zoeken met gebruikers van deze informatie. Daarnaast voeren wij actiebegeleidend en evaluatief onderzoek uit bij activiteiten. In 2016 voeren we ook de Gezondheidspeiling onder volwassenen uit, in samenwerking GGD-GHOR Nederland, CBS en het RIVM.

We signaleren, agenderen en verkennen samen met betrokken partijen nieuwe ontwikkelingen die een positieve of negatieve invloed hebben op de gezondheid van Utrechters.

Daarnaast versterken we de bestaande gezondheidsinbreng op het gebied van ruimtelijke ordening, verkeer en groen. Het gaat hierbij om inbreng op strategisch niveau, zoals bij de Nieuwe Ruimtelijke Strategie Utrecht (NRSU), als op tactisch en operationeel niveau bij concrete ontwikkelingen zoals Stationsgebied (tweede fase), de Merwedekanaalzone en het defensieterrein met de bedoeling om de kwaliteit van leven in Utrecht verder te verhogen.

We verkennen welke invloeden de virtuele leefomgeving heeft op de kwaliteit van leven en gezondheid. De kansen en risico’s van deze omgeving brengen we in beeld.

We continueren de inzet op sociaal medische zorg voor daklozen en de aanpak van woonhygiënische problematiek. Daar waar knelpunten zijn bij het verlenen van toegang tot noodzakelijke medische zorg agenderen we deze bij de betreffende organisaties en zorginstellingen. We continueren hulp- en dienstverlening aan sekswerkers via subsidiëring van het uitstapprogramma. We zetten de verstrekking van heroïne als medische behandeling voort.

Samen met andere gemeenten continueren we activiteiten gericht op de modernisering van het cannabisbeleid voor volksgezondheid en veiligheid.

Rond duurzaam, gezond en lokaal voedsel stimuleren en faciliteren we activiteiten. Dit draagt bij aan gezondheidsdoelstellingen en ook aan doelstellingen op andere gebieden zoals leefomgeving, participatie, lokale economie en milieu. Dit doen we onder andere door deelname aan het Europese project ‘Food Smart Cities for Development’ en door het verbinden van internationale netwerken aan de Utrechtse ontwikkelingen.

We stimuleren een gezonde leefstijl van Utrechters en faciliteren bij het maken van de gezonde keuze. Hiervoor moeten zij toegang hebben tot gezondheidsinformatie en deze kunnen begrijpen en gebruiken. Wij stimuleren de ontwikkeling van gezondheidsvaardigheden, waarbij we extra aandacht besteden aan groepen die door gebrek aan taal- en digitale vaardigheden op achterstand staan. Gezonde voeding, dagelijks bewegen, ontspannen, goed kunnen slapen, verantwoord omgaan met alcohol, tabak en andere genotsmiddelen en een gezonde seksuele ontwikkeling zijn belangrijke bouwstenen voor een gezonde leefstijl. Bij alcohol, tabak en andere genotmiddelen zijn preventieve activiteiten gekoppeld aan regelgeving, handhaving en veiligheid.

In Utrecht wonen, werken en leven mensen gezond in de wijk, de buurt, op school en thuis.

Uit Utrechtse monitorcijfers blijkt dat de levensverwachting in goed ervaren gezondheid verschilt per wijk en buurt. We zetten gezondheidsexpertise in op de verschillende beleidsterreinen die van invloed zijn op gezond leven in de wijk en buurt, zoals: inrichting openbare ruimte, armoedebestrijding, participatie, sport, kwaliteit van woningen, veiligheid en cultuur. Kortom, een uitwerking van ‘health in all policies’. We continueren de Gezonde Wijkaanpak en we leggen meer accent op buurten waar dit nodig is. We zetten de ’Gezond in de stad’ (GIDS)-gelden in om gezondheidsachterstanden te verkleinen. Dit doen we bijvoorbeeld door de ontwikkeling van een gezamenlijke gebiedsagenda via het opstellen van buurtschetsen en het organiseren van schakelbijeenkomsten. Zo werken we aan een gedragen analyse en van daaruit een focus in de samenwerking.

Daar waar gezondheidsachterstanden verkleind kunnen worden via het bevorderen van een gezonde leefstijl gaan we in samenspraak met inwoners en andere (wijk)partners na welke route hiervoor bewandeld gaat worden. Door in netwerken samen te werken verbreden en verbinden we initiatieven die helpen om de gezonde keuze makkelijk en aantrekkelijk te maken. We zoeken met partners actief naar mogelijkheden om initiatiefkracht te versterken bij inwoners waar dit niet vanzelf gaat. De bedoeling is om te komen tot duurzame leefstijlverbetering in wijken en buurten waar de gezondheidsachterstanden het grootst zijn.

Utrecht, een stad waar kinderen gezond en veilig opgroeien met de mogelijkheid zich maximaal te ontwikkelen en te ontplooien.

Gezonde leefstijl is een voorbeeld van het gezegde ‘jong geleerd, is oud gedaan’. Met de gezond-leven lijn pakken we dit integraal en contextgericht aan. Een gezonde start begint al bij aanstaande ouders die weten wat zij kunnen doen om de geboorte van een gezond kind te bevorderen. Binnen de samenwerking van de geboortezorgketen informeren en ondersteunen we ouders hierbij. Kinderen leren over thema’s als gezonde voeding en dagelijks bewegen, mentale fitheid, veiligheid, weerbaarheid, seksuele gezondheid, alcohol, tabak en andere genotsmiddelen. Zij leren dit thuis, in de buurt, op school en via sociale en nieuwsmedia. Samen met ouders, wijkbewoners, publieke en private partners, laten we die omgevingen meer aansluiten bij een gezonde leefstijl.

De Jeugdgezondheidszorg heeft als laagdrempelige voorziening voor alle kinderen in de stad een belangrijke preventieve functie. De focus ligt op het jonge kind en op kinderen die opgroeien in kwetsbare situaties. De extra aandacht voor kinderen in een kwetsbare situatie begint al tijdens de zwangerschap. Met het uitvoeren van het Rijksvaccinatieprogramma en het tijdig signaleren van en adviseren over bijzonderheden in de ontwikkeling, bevorderen wij het gezond opgroeien en opvoeden van kinderen en dragen wij bij aan het voorkomen van infectie- en welvaartziekten. We investeren in de basisgezondheidsvaardigheden van (aanstaande) ouders. Al van jongs af aan ontwikkelen kinderen veerkracht voor het leven door vanuit een stabiele ouder-kind relatie (veilige hechting) ook te leren omgaan met kleine en grotere tegenslagen. Samen met ouders gaan we na hoe ze kunnen omgaan met de vragen en problemen die zij ervaren bij het opvoeden en opgroeien van hun kinderen (‘Gewoon Opvoeden’). Ook verkennen we met ouders de mogelijkheden hoe zij in het dagelijks contact met hun kind en door de keuzes die zij maken nog meer kunnen bijdragen aan een kansrijke en gezonde toekomst van hun kind. Familieleden, zoals grootouders, kunnen hier ook hun steentje aan bijdragen en evenzo mensen in de buurt of wijk: ‘it takes a village to raise a child’. Het kan moeilijk zijn om hier vorm en inhoud aan te geven als er omstandigheden zijn zoals armoede en stress. Kinderen met (risico op) taalachterstand leiden we actief toe naar voorscholen waar zij spelenderwijs beter toegerust worden op een gunstige schoolloopbaan. De basis voor het handelen bij de Jeugdgezondheidszorg is Vreedzaam en daarmee draagt de Jeugdgezondheidszorg bij aan de wijkambities rond vreedzame school en – wijk. De professionals van de Jeugdgezondheidszorg zoeken in de wijken actief ouders, vrijwilligers, buurtteams, huisartsen, (voor)scholen, verloskundigen en andere professionele partners op als dat kan helpen bij het gezond en veilig opgroeien van kinderen.

In het voorjaar van 2016 presenteren we de bevindingen van de Jeugdmonitor Utrecht 2015-2016. Verder zullen we in 2016 verkennen we of en zo ja hoe de grote hoeveelheden data die de Jeugdgezondheidszorg door de jaren heen heeft verzameld gebruikt kan worden voor datagedreven sturing. De informatie en inzichten stellen we beschikbaar aan anderen zodat zij deze informatie kunnen gebruiken om afwegingen te maken in hun eigen werk.

De Inspectie Kinderopvang draagt bij aan een gezonde start voor jonge kinderen door toe te zien op hun veiligheid en gezondheid op de opvanglocatie waar zij verblijven. We doen dit door te controleren of de kinderopvanglocaties in Utrecht voldoen aan de minimale kwaliteitseisen uit de Wet kinderopvang, onder andere op het gebied van gezondheid, veiligheid en pedagogiek. Wanneer hier niet aan wordt voldaan, wordt de houder daarover geïnformeerd en in staat gesteld om wel aan de vereisten te voldoen. Zo nodig wordt er gehandhaafd. Ook in 2016 zetten we in op het uitvoeren van alle verplichte inspecties. We leveren maatwerk door uitgebreid te inspecteren op kinderopvanglocaties waar het nodig is en minder uitgebreid waar dat kan. We houden het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen up to date.