De aanpak van High Impact Crimes richt zich op de (potentiële) slachtoffers, de fysieke omgeving en de daders. Er wordt integraal samengewerkt met politie en OM om het aantal HIC-delicten terug te dringen. We informeren en communiceren veelvuldig naar inwoners en bezoekers van de stad en stimuleren hen om preventieve maatregelen te nemen om zo hun kans op slachtofferschap te verkleinen. We willen de dienstverlening naar slachtoffers van HIC-delicten verbeteren. Ook investeren wij in fysieke maatregelen, zoals het afsluiten van achterpaden en het aanbrengen van verlichting en de inzet van het WAFV (Woninginbraken, autokraken, fietsdiefstallen, vernielingen)-team op hotspots en hottimes. De wijk Noordwest, al jarenlang de wijk met het hoogste aantal woninginbraken, is onze proeftuin voor nieuwe aanpakken tegen woninginbraak. Daar zijn vier hotspotbuurten aangewezen met een intensieve integrale aanpak. Effectieve vernieuwingen worden ook in de andere wijken toegepast. Door middel van een persoonsgerichte daderaanpak willen wij de recidive onder HIC-plegers terugdringen. In 2015 zijn we gestart met een integrale aanpak op heling en de invoering van het Digitaal Opkopersregister. Deze aanpak zetten we in 2016 voort.

Al vanaf 2014 versterken we de persoonsgerichte aanpak van daders in het Veiligheidshuis Regio Utrecht. Een persoonsgerichte aanpak is een integrale aanpak die zich richt op een persoon (dader) en op zijn of haar (gezins)systeem met een combinatie van straf, zorg en overige interventies. De aanpak richt zich specifiek op HIC-daders, jeugdige veelplegers en kopstukken. De kopstukkenaanpak sluit aan bij de aanpak jeugdgroepen (zie verder bij de doelstelling afname (jeugd)overlast en –criminaliteit). Daarnaast leveren we nazorg aan ex-gedetineerden, omdat blijkt dat de recidive onder deze groep zeer hoog is. We investeren als gemeente samen met de buurtteams en het Veiligheidshuis Regio Utrecht in persoonsgerichte zorg en opvang. De aanpak omvat inzet van dwang en drang, waarbij betrokken partijen per gezin één gezamenlijk plan van aanpak maken. We werken daarbij ook samen met de buurtteams.

We richten ons bij de aanpak van geweld tegen personen in het bijzonder op uitgaansgeweld, huiselijk geweld en geweld tegen medewerkers met een publieke taak. We willen de aangiftebereidheid onder geweldslachtoffers vergroten. Om uitgaansgeweld tegen te gaan werken we samen met ondernemers en horeca in het programma Veilig Uitgaan. Het Panel Deurbeleid, de Horeca-App, de Uit-diensten van de politie en het opleggen van horecaontzeggingen maken onderdeel uit van dit programma. De aanpak van huiselijk geweld valt voornamelijk onder het programma Maatschappelijke Ondersteuning. Vanuit het programma Veiligheid passen we de bestuurlijke maatregel van een tijdelijk huisverbod toe. Agressie tegen medewerkers in de publieke sector, waaronder boa’s en toezichthouders, hulpverleners van politie, brandweer en ambulance, pakken we aan in aansluiting op het landelijk programma Veilige Publieke Taak. In 2015 zijn we samen met politie gaan inzetten op de toename van de aangiftebereidheid onder slachtoffers van geweld en deze aanpak zetten we voort in 2016. Er is in 2015 een 0-meting gehouden over de aangiftebereidheid in de Inwonersenquête en de komende 4 jaar blijven we de aangiftebereidheid meten. Met behulp van Slachtofferhulp Nederland zoeken we naar het verhaal achter de cijfers om zo onze inzichten en mogelijke aanpak te verbeteren.

In 2016 zetten we de aanpak jeugdgroepen voort, waarbij we de verbinding blijven zoeken met de buurtteams jeugd en gezin. We voeren de regie op de ketenaanpak om voor álle geshortliste jeugdgroepen een aanpak op maat in te zetten, waarvan de intensiteit afhankelijk is van de problemen die een groep veroorzaakt. Ouders, buurtbewoners en ondernemers worden gestructureerd bij de aanpak betrokken. Het jongerenwerk levert, vooral met de aanpak jeugdgroepen, een bijdrage aan het terugdringen van jongerenoverlast en jeugdcriminaliteit. De hoofdlijnen van de aanpak jeugdgroepen zijn:

• Aanpak op het terrein van de groep als geheel.
• Aanpak op de omgeving.
• Individuele aanpak bestaande uit twee onderdelen: een aanpak gericht op zorg, hulp en begeleiding of voor de negatieve kopstukken eventueel in combinatie met een meer repressieve aanpak. Deze laatste combinatie van zorg en straf vindt plaats binnen de persoonsgerichte aanpak in het Veiligheidshuis, de Top X aanpak.

De persoonsgerichte aanpak in het Veiligheidshuis, de Top X aanpak, focust naast plegers van HIC-delicten (zie doelstelling 1.1) op de kopstukken van de jeugdgroepen en jeugdige veelplegers. Naast de focus op individuen wordt met nadruk ook gekeken naar het (gezins)systeem van deze ‘Top X-ers’. Vanuit ‘de achterkant’ (het gegeven dat iemand tot de top X behoort) zetten we preventief in op hun gezin. Dit doen we om risicofactoren te verminderen en zo te voorkomen dat we pas signaleren als jongere broers/zussen zelf het verkeerde pad op gaan of zelf zorgsignalen afgeven. Het buurtteam speelt een grote rol in de zorg voor deze zogenaamde ‘Brusjes’aanpak. In het geval van Ernstig Overlastgevende Gezinnen zorgt de gemeente voor een intensieve aanpak die inzet van drang en dwang omvat, waarbij alle betrokken partijen per gezin één gezamenlijk plan van aanpak maken.

In 2016 werken we op basis van een recidivemonitor aan een recidive-indicator voor de persoonsgerichte aanpak in het Veiligheidshuis Regio Utrecht.

Interventies jeugd en veiligheid breed
De aanpak jeugd en veiligheid betreft een stedelijke ketenaanpak met een wijkgerichte uitvoering waarbij het bieden van kansen centraal staat, maar soms repressie noodzakelijk is. Veiligheid is het sluitstuk van veel beleidsvelden zoals bijvoorbeeld sport, onderwijs, jeugd en arbeidsmarkt. Aan jongeren uit de aanpak jeugdgroepen, de Top X en overige risicojongeren (jongeren die grote risico’s lopen de stap te zetten naar het deelnemen aan een problematische jeugdgroep of naar criminaliteit) bieden we interventies gericht op dagbesteding en jeugdhulp met als doel belemmeringen bij jongeren weg te nemen die een goede (school)loopbaan of dagbesteding in de weg staan. Ook het jongerenwerk draagt door middel van interventies bij aan het voorkomen van overlast op straat en het afglijden naar criminele activiteiten. De uitvoering van het jongerenwerk is belegd bij JoU, de begeleiding naar dagbesteding wordt uitgevoerd door het samenwerkingsverband ReGi en de jeugdhulp wordt grotendeels uitgevoerd door de buurtteams en SAVEteams. Deze worden deels vanuit het programma Veiligheid, deels vanuit andere programma’s zoals Werk en Inkomen, Jeugd, Volksgezondheid gefinancierd (zie ook de overige programma’s).

De Haltvoorlichtingslessen in de groepen 7/8 op de basisschool en de Halt op Maatlessen op een aantal VO scholen in het kader van School en Veiligheid dragen bij aan preventie van (jeugd)overlast en -criminaliteit. Het doel van deze lessen is de leerlingen bewust te maken van hun keuzes, de gevolgen daarvan en hun eigen verantwoordelijkheid voor die gevolgen.

In 2016 zetten we de samenwerking met partners zoals de buurtteams, SAVE[1] en 3RO[2] onverminderd voort om de werkwijze in de afstemming tussen preventie, perspectief en repressie aan te scherpen en nog meer dan nu ‘aan de voorkant te komen’ (hulp vindt zo preventief en dichtbij huis mogelijk plaats). Daarnaast verbeteren we de persoonsgerichte aanpak in het Veiligheidshuis met steeds als uitgangspunt: één gezin, één plan, één regisseur.

[1] Alle vormen van inzet op het gebied van jeugdbescherming, jeugdreclassering en (voorkoming van)
kindermishandeling en huiselijk geweld vallen in Utrecht onder de noemer: Jeugdbescherming nieuwe stijl.
Jeugdbescherming nieuwe stijl wordt binnen het Utrechtse model uitgevoerd vanuit generalistisch werkende SAVE
teams (Samen werken aan Veiligheid). De SAVE teams kunnen door het buurtteam worden betrokken bij gezinnen waar de veiligheid in het geding is en voeren de maatregelen uit die door kinderrechters zijn uitgesproken. Daarnaast kan er jeugdreclassering ingezet worden, als er sprake is van delinquent gedrag bij kinderen en jongeren.
[2] Het reclasseringswerk in Nederland wordt uitgevoerd door drie organisaties: Reclassering Nederland (RN), Stichting Verslavingszorg GGZ (SVG) en Leger des Heils Jeugdzorg en Reclassering (LdH JZ&R).

Onder regie van de gebiedsmanagers veiligheid passen we samen met onder meer politie, OM, Veiligheidshuis Regio Utrecht, bewoners, ondernemers, wijkwelzijnsorganisaties, woningbouwcorporaties en scholen maatwerk toe om de problematiek in wijken en buurten aan te pakken. Op basis van het Integraal Veiligheidsplan 2015-2018, specifieke ontwikkelingen in de wijk of buurt en de wijkambities wordt jaarlijks per wijk een wijkveiligheidsprogramma gemaakt. Onderdeel daarvan zijn de prioriteiten uit het IVP, de doelstellingen per wijk voor 2016, de wijkgerichte aanpakken voor autokraak en fietsdiefstal en veilige jaarwisseling, de inzet publiek cameratoezicht en het Lokaal veiligheidsarrangement op de NS stations. Daarnaast zijn er onderwerpen, projecten of activiteiten die specifiek zijn voor een bepaalde wijk of buurt, bijvoorbeeld de aanpak voor het voorkomen van overlast in de zuidelijke binnenstad en het Haarrijnse strand. In het tweewekelijkse handhavingsoverleg in de wijk stemmen de gebiedsmanager veiligheid, Toezicht en Handhaving en de politie op basis van de cijfers, meldingen en signalen de inzet af.

Het gevoel van veiligheid neemt toe wanneer mensen grip hebben op hun eigen situatie. We betrekken bewoners daarom actief bij het oplossen van veiligheidsproblemen in hun directe woon- of werkomgeving door deelname aan Waaks!, Burgernet en buurtbemiddeling in het kader van Vreedzame Wijk. Met het Keurmerk Veilig Ondernemen bevorderen wij, in samenwerking met ondernemers, brandweer, politie en andere veiligheidspartners, de veiligheid in winkelgebieden en op bedrijventerreinen voor werkgevers, werknemers en publiek.

We bieden bewoners handelingsperspectief met de werkwijze bewonersparticipatie buurtveiligheid die in de afgelopen jaren tientallen bewonersinitiatieven in de hele stad heeft opgeleverd. We bieden trainingen en clinics, bijvoorbeeld over omgaan met hangjongeren en babbeltrucs. In alle wijken werken we volgens de methode Vreedzame veilige publieke taak. Dit is een methode waarbij afspraken gemaakt worden over de omgang in de wijk waardoor het gemakkelijker wordt om conflicten te hanteren en agressie te voorkomen. We betrekken bewoners en ondernemers bij het oplossen van veiligheidsproblemen in hun directe omgeving, bijvoorbeeld door het houden van wijkschouwen en het stimuleren van WhatssApp-groepen. We nemen de wijkambities voor veiligheid over, omdat daarin de problemen staan die onze bewoners het belangrijkste vinden. We communiceren open, eerlijk en tijdig met onze bewoners en ondernemers over veiligheidsvraagstukken, op een manier waarop de betrokkenen de boodschap begrijpen. Dat betekent steeds weer maatwerk per straat, buurt of wijk voor wat betreft de middelen die we inzetten. We zijn open over de criminaliteitscijfers en stellen deze en andere relevante informatie op de gemeentelijke website ter beschikking.

De gemeente voert de regie op de bestuurlijke integrale aanpak en werkt samen met het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC), politie, OM, Belastingdienst, landelijk bureau Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Bibob) en neemt deel aan de regionale Taskforce Georganiseerde Criminaliteit. We richten ons vooral op het terugdringen en voorkomen van mensenhandel, drugscriminaliteit en misbruik van en fraude met vastgoed.

Komende jaren werken we gezamenlijk aan het versterken van de (gemeentelijke) informatiepositie en informatie-uitwisseling tussen al deze partijen. We werpen zoveel mogelijk barrières op om te voorkomen dat criminelen gebruik maken van legale instrumenten uit de wet- en regelgeving, zoals vergunningen en subsidies en zijn kritisch in het aangaan van overeenkomsten in de financiële en vastgoedsector. We stemmen strafrechtelijke, bestuurlijke en fiscale interventies op elkaar af, bijvoorbeeld sluitingen op basis van de Opiumwet, de inzet van de bestuurlijke boete en het in beheer nemen van panden (nieuwe Woningwet) bij de aanpak van huisjesmelkers, en intrekken van vergunningen nadat optreden van politie heeft geleid tot vervolging door het OM.

We willen misstanden in de prostitutiesector en overlast voor omwonenden voorkomen. In het beleid geldt daarom een combinatie van veiligheid en zorg en van streng en sociaal. Bedrijven mogen zich alleen vestigen op plaatsen die in het bestemmingsplan zijn aangewezen en er geldt een grotere verantwoordelijkheid voor exploitanten om misstanden in het bedrijf tegen te gaan. We werpen specifieke barrières op tegen misstanden in de raam- en straatprostitutie: een registratie c.q. vergunning is nodig om in deze branche te kunnen werken. Met deze contactmomenten krijgen wij beter beeld van de sekswerkers die in deze sectoren willen werken en kunnen wij signalen van misstanden/ mensenhandel opmerken en delen met de politie. Ook gebruiken wij deze contactmomenten voor signalen van zorg of hulpvragen. Meldingen over illegale prostitutie onderzoeken we, illegale praktijken pakken we aan en signalen van mensenhandel melden we aan de politie. Met de politie bekijken we op welke wijze wij de screening op signalen van slachtofferschap van mensenhandel op de tippelzone kunnen verbeteren.

Met de ontwikkeling van het nieuwe Zandpad ontstaan nieuwe eigendoms- en exploitatieverhoudingen. In 2016 zal duidelijk zijn wie de investeerder(s) en exploitant(en) worden voor het Nieuwe Zandpad. Volgens de planning kunnen in het voorjaar van 2017 de eerste werkruimten aan het Nieuwe Zandpad in gebruik genomen worden.

In 2016 continueren wij de uitvoering van het hennepconvenant (inmiddels van een regionaal convenant omgezet naar een convenant van Midden-Nederland), waarbij met onze ketenpartners hennepplantages worden opgespoord, ontmanteld en (strafrechtelijke, privaatrechtelijke en bestuurlijke) maatregen tegen de eigenaren worden genomen.

Door het toepassen van de Wet Bibob kunnen we voorkomen dat vergunningen, subsidie en aanbestedingstrajecten worden misbruikt. Hiermee beschermen we onze eigen integriteit en voorkomen we dat we als gemeente ondermijnende criminaliteit faciliteren. Het is een belangrijk instrument in de bestuurlijke aanpak van deze criminaliteit. We zetten de wet Bibob in op horeca, coffeeshops, prostitutie, de bouwsector en vastgoed (huisjesmelkers). De doelstelling van 19 Bibobonderzoeken is exclusief de eventuele extra onderzoeken in het kader van de nieuwe prostitutiezone.

We streven naar het aantal van 17 coffeeshops in de stad waarbij de nadruk ligt op de vestiging van coffeeshops buiten de bestaande woonwijken. Het beleid blijft gericht op het evenwicht tussen vraag en (kleinschalig) aanbod. We monitoren scherp het beleid en passen dit aan waar de actuele situatie rondom het dossier dit van ons eist. De reserveringen ‘de binnenstad voorbij’ vult de betrokken ondernemer in. Voor wat betreft de reservering voor de Cannabis Social Club continueren we samen met andere gemeenten activiteiten gericht op de modernisering van het cannabisbeleid omwille van de volksgezondheid en de veiligheid.

Op een deel van de Amsterdamsestraatweg werken we met een integrale gebiedsaanpak om enerzijds delicten als illegaal gokken, illegale prostitutie, heling en vastgoedfraude aan te pakken, en anderzijds overlast voor bewoners, ondernemers en bezoekers door bijvoorbeeld intimidatie, geweld en geluidsoverlast te voorkomen en te bestrijden. Dat doen we door handhavingsacties, door het toepassen van het bestuurlijk instrumentarium (Bibob, sluitingen) en door samen te werken met bewoners en ondernemers en meldingen te stimuleren.

De Breedstraatbuurt blijft een kwetsbaar gebied en we blijven dan ook samen met de politie intensief inzetten om criminaliteit en overlast te voorkomen en te bestrijden. Een winkelstraatmanager is verantwoordelijk voor de economische revitalisering en het terugdringen van leegstaande (winkel)panden. Wij richten ons verder op concentratie van de raamprostitutie aan het Nieuwe Zandpad. In de toekomst kunnen dan de werkruimten in de Hardebollenstraat aan het Nieuwe Zandpad ondergebracht worden, wat de leefbaarheid van deze buurt ten goede komt.

Een vast team van toezichthouders is verantwoordelijk voor de handhaving op de Kanaalstraat/Damstraat, vooral gericht op laden/lossen, uitstallingen en het verkeerd aanbieden van afval. De drugsoverlast wordt vooral door de politie aangepakt. We continueren de inzet van cameratoezicht. Een klankbordgroep van bewoners toetst de genomen maatregelen op effectiviteit.

We beperken de kans op openbare ordeverstoringen en incidenten door het uitvoeren van het vergunningen- en evenementenbeleid en het handhavingsprogramma. We bereiden met partners gebeurtenissen voor waaraan risico’s verbonden zijn, zoals openbare manifestaties, evenementen, voetbalwedstrijden en bezoeken van hoogwaardigheidsbekleders. We verwachten in 2016 op basis van voorgaande jaren voor ongeveer 700 tot 750 evenementen een vergunningen te verlenen of een melding te krijgen. Daarnaast faciliteren wij ongeveer 60 openbare manifestaties, demonstraties en bezoeken van hoogwaardigheidsbekleders.

Jaarlijks sluiten we met FC Utrecht, politie en OM het lokaal convenant betaald voetbal en het actieplan voetbal en veiligheid. Hiermee pakken we overlast, crimineel gedrag en onveiligheid rondom de voetbalwedstrijden aan en leggen we reguliere werkzaamheden en verantwoordelijkheden vast. We verlenen in 2016 ongeveer 20 vergunningen betaald voetbal.

Wij voeren het lokale coffeeshopbeleid uit. Dit beleid blijft gericht op het evenwicht tussen vraag en (kleinschalig) aanbod, waardoor verkoop via niet-gedoogde verkooppunten wordt bestreden.

We zetten cameratoezicht in ter voorkoming en bestrijding van overlast, geweld en criminaliteit in de openbare ruimte. We doen dat alleen op de plekken waar het onderdeel uitmaakt van een pakket aan maatregelen om veiligheidsproblemen aan te pakken. Camera’s worden geplaatst op de plekken waar dat het hardst nodig is en weggehaald zodra de ontwikkelingen in het gebied dat mogelijk maken. Jaarlijks maken we het uitvoeringsplan cameratoezicht waarin het gebruik geëvalueerd wordt en eventuele verbetervoorstellen worden doorgevoerd. Hieruit volgt het aanwijzingsbesluit.

Vanuit het project Bestuurlijke Informatie Justitiabelen (BIJ) ontvangt de burgemeester vooraf informatie over vrijkomende gedetineerden die ernstige gewelds- of zedendelicten hebben gepleegd. Hierdoor kunnen wij maatregelen nemen om verstoringen van de openbare orde en het ontstaan van maatschappelijke onrust te voorkomen.

Met de CIM-systematiek (coördinatieteam incidentenmanagement) pakken we signalen en incidenten op waarachter hardnekkige en complexe veiligheidsvraagstukken schuil gaan, die een langdurige en multidisciplinaire netwerkbenadering vereisen. Dit doen we samen met politie, OM en partners in de wijk.

Bij langdurige en ernstige overlast van groepen en individuen kan de Wet Maatregelen Bestrijding Voetbalvandalisme en Ernstige Overlast (Overlastwet) worden toegepast. De wet is ook toepasbaar op hooligans die bij voetbalwedstrijden of andere evenementen de openbare orde verstoren.

We voeren samen met de veiligheidspartners het handelingsperspectief radicalisering (uitreizigers en terugkeerders) uit, dat is ontwikkeld in de zomer van 2013. Deze aanpak voorziet in de nauwe samenwerking tussen partners, informatie uitwisseling alsmede een gedegen aanpak om geradicaliseerden te begeleiden en hierdoor het risico voor de samenleving te minimaliseren. Tevens trainen we de betrokken veiligheidsketen in het beter signaleren, verwijzen en begeleiden van signalen en casussen. Ook bereiden we de pool van lokale experts uit door hun kennis te vergroten door training en hun inzet en bereik te vergroten door de onderlinge samenwerking te verbeteren. Met de extra middelen uit de Voorjaarsnota 2015 kunnen wij drie formatieplaatsen bij de eenheid Veiligheid inzetten om voor de lange termijn zowel de stedelijke regie op de aanpak van radicalisering als de aanpak in de wijken te versterken.

Landelijk heeft de politie een procedure ingevoerd met behulp waarvan de ongedocumenteerden aangifte kunnen doen van ernstige misdrijven waarvan zij slachtoffer of getuige zijn, zonder dat zij tijdens die aangifte vanwege hun status aangehouden worden. Wij ondersteunen de politie bij het bekend maken van dit ‘free-in free-out’- beginsel bij sleutelfiguren in het vluchtelingennetwerk en bij overige hulp- en zorgverleners die bij hun werk in aanraking kunnen komen met ongedocumenteerden. Daarnaast overlegt de gemeente met de politie welke werkwijze en middelen verder kunnen bijdragen aan het wegnemen van barrières voor ongedocumenteerden om aangifte te doen.

De zorg voor fysieke veiligheid, en daarmee voor het voorkomen en/of bestrijden van ongevallen ligt grotendeels buiten het programma Veiligheid, bijvoorbeeld bij verkeersveiligheid (programma Bereikbaarheid), bij brandveiligheid (de VRU) en externe veiligheid (Veiligheidsregio Utrecht en Regionale Uitvoeringsdienst). Bij het programma Veiligheid bereiden we ons met de VRU, politie en andere partners voor op mogelijke crises, zodat we snel en effectief hulp kunnen bieden en schadelijke gevolgen voor personen, dieren, goederen en/of de economie zoveel mogelijk beperken. Dat doen we door het coördineren van de gemeentelijke processen, het organiseren van (piket)functies bij alle gemeentelijke onderdelen van de crisisorganisatie en door planvorming, opleiding, trainen en oefenen.

De majeure projecten van de VRU zijn in 2015 geïmplementeerd waaronder de reorganisatie van de VRU, het nieuwe dekkingsplan, de nieuwe financieringssystematiek en het oplossen van het achterstallig onderhoud van de repressieve huisvesting. In 2016 presenteert de VRU een visie op het eigendom en beheer van alle repressieve huisvesting inclusief de financiering, doet zij een voorstel aan de deelnemende gemeenten ten aanzien van de kerntakendiscussie (en de daar uitvloeiende taakuitvoeringsovereenkomst) en legt zij een nieuw meerjarig beleidsplan voor aan de gemeenten.